Nieuw Zorg- en Welzijnsakkoord: een belangrijke stap voor de ggz

Versnelling in aanpak wachttijden ggz: kwetsbare groepen sneller geholpen – Ruth Peetoom, voorzitter van de Nederlandse ggz.

Het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) helpt om de wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg aan te pakken. Doel is dat mensen met ernstige psychische klachten sneller passende hulp krijgen. Tegelijkertijd komen er betere, passende oplossingen voor mensen met lichtere klachten, bijvoorbeeld dichtbij huis via de gemeente.

Snellere hulp voor wie het écht nodig heeft

Nu staan ruim 100.000 mensen op een ggz-wachtlijst. Meer dan de helft van hen wacht langer dan de maximale termijn van 14 weken (de ‘treeknorm’). In het AZWA is afgesproken dat iedereen die psychische hulp nodig heeft, die vanaf 2028 op tijd krijgt. Dit bereiken we door meer groepsbehandelingen en een mix van digitale en fysieke zorg. Daarnaast nemen zorgverzekeraars zelf contact op met cliënten die op de wachtlijst staan, om te kijken of zij op een andere plek sneller geholpen kunnen worden.

Ruth Peetoom, voorzitter van de Nederlandse ggz:

“Het is frustrerend dat we door de lange wachtlijsten niet iedereen op tijd goede zorg kunnen geven. Daarom moeten we duidelijke keuzes maken, zodat vooral de kwetsbare mensen snel geholpen worden. Dit akkoord helpt ons daarbij.

Maar het is niet alleen een taak voor de ggz, het vraagt een verandering in de hele maatschappij. Bijvoorbeeld om meer steun te bieden in de buurt, zoals bij het buurtcentrum of via een welzijnscoach in de wijk.

We vragen veel van onszelf, maar ook van anderen. Zo zorgen we ervoor dat mensen met ernstige problemen sneller hulp krijgen. En wie lichtere klachten heeft kan dichterbij huis geholpen worden, waar de hulp laagdrempelig en dichtbij is.”

Het onderhandelaarsakkoord wordt met een positief advies voorgelegd aan de leden. Wel met een belangrijke voorwaarde: deze plannen zijn alleen uitvoerbaar wanneer alle ondertekenaars hun aandeel oppakken én de financiële middelen voor de lange termijn zijn geborgd.

Over welke maatregelen zijn we positief?

• Betere samenwerking met huisartsen en het sociaal domein: We werken nauwer samen met huisartsen. De mogelijkheden voor laagdrempelig contact verbeteren we, zodat afstemming korter en effectiever wordt. Ook maken we afspraken over een warme overdracht als de behandeling in de ggz klaar is.
• Meer hulp dichtbij huis: Gemeenten krijgen structureel geld voor 'basisvoorzieningen', zoals wijksteunpunten en welzijnscoaches die helpen bij klachten als stress of somberheid.
• Heldere normen voor behandeling: Er komen afspraken over hoe lang, hoe intensief en in welke vorm behandelingen plaatsvinden. Denk aan afspraken over de maximale behandelduur, zoals we die kennen uit de fysiotherapie.
• Minder drempels voor verwijzing: Exclusiecriteria (redenen om niet te behandelen) worden voortaan alleen onder strikte zorginhoudelijke voorwaarden toegestaan. Hierdoor wordt het makkelijker voor huisartsen om mensen door te verwijzen.
• Meer beschikbaarheid in de avonden en weekenden: Samen met professionals breiden we het aandeel psychiaters uit dat avond-, nacht- en weekenddiensten draait. Ook onderzoeken we hoe professionals meer bevoegdheden kunnen krijgen om meer mensen te kunnen helpen.
• Betere informatie over wachtlijsten: Zorgverzekeraars en aanbieders brengen in kaart wie waar op de wachtlijst staat. Die informatie komt beschikbaar voor cliënt, aanbieder en verzekeraar.
• Zorgbemiddeling wordt actiever aangeboden: Weinig mensen weten dat zorgbemiddeling door hun verzekeraar mogelijk is. Daarom nemen zorgverzekeraars zelf contact op met mensen die lang wachten. Iedereen kan ook zelf de verzekeraar bellen om een snellere behandeling op een andere plek.
• Tijd besparen met technologie: Er komen forse investeringen in AI om administratietijd van zorgprofessionals te verminderen. Bijvoorbeeld slimme software die automatisch gespreksverslagen maakt, zodat de zorgverlener minder hoeft te typen.
• Betere gegevensuitwisseling en databeschikbaarheid: Mensen hoeven niet steeds opnieuw hun verhaal te doen. Zorgverleners krijgen sneller inzicht in het dossier.

Waar maken we ons zorgen over?

• Een landelijke en brede strategie om te werken aan een mentaal gezonde samenleving is hoognodig. Dat is extra belangrijk, omdat we in de ggz al kampen met grote personeelstekorten. Vanuit de ggz bieden we onze expertise graag aan waar dat nodig is.
• Te weinig geld voor opleidingen: Het Kabinet Schoof heeft fors bezuinigd op de opleiding van zorgprofessionals. In het AZWA is hiervan slechts een klein deel gecompenseerd. Er blijft te weinig budget voor het opleiden en ontwikkelen van professionals, terwijl juist zij de zorg én de transformatie naar groepsbehandelingen en digitale toepassingen moeten realiseren. Ook het vervallen van het stagefonds per 2028 wordt niet gecompenseerd.
• De loonkloof blijft: Daarmee missen we een belangrijke kans om de ggz aantrekkelijker te maken als werkgever.

Samen werken aan een gezonde toekomst

Het AZWA is een belangrijke stap vooruit voor de geestelijke gezondheidszorg. Het zorgt ervoor dat mensen sneller en beter geholpen worden. Maar we zijn er nog niet. Er is blijvende inzet nodig van iedereen: overheid, zorgaanbieders, professionals én gemeenten. Alleen samen maken we een toekomst mogelijk waarin iedereen op tijd de juiste mentale zorg ontvangt.