De Rapid Responder GGZ is een samenwerking tussen (primair) GGZ Friesland Spoed en RAV Fryslân (de Regionale Ambulancevoorziening Friesland). Hier wordt een team van SPV (GGZ Friesland) en en een chauffeur van Kijlstra zorgvervoer, onder aansturing van de Meldkamer Ambulancezorg Noord Nederland, op acute meldingen van 'personen met verward gedrag' ingezet.
De dienst was genomineerd voor de Bewogen Deuren Award 2024. Wij spraken met Hans van de Moosdijk, sociaal psychiatrisch verpleegkundige bij de dienst over zijn werk en hun aanpak.
Snel handelen
''Het is net als met de brandweer. Als zij redelijk snel bij een brand zijn kunnen ze die nog blussen. Wachten ze twee uur, dan staat soms een heel huizenblok al in de fik. Wij werken ook snel. We komen aan, maken een inschatting en doen korte interventies. Op basis daarvan bepalen we het vervolgtraject. Ik werk als sociaal psychiatrisch verpleegkundige voor de crisisdienst van GGZ Friesland als Rapid Responder GGZ. Wij werken samen met de ambulancezorg die ons na een melding op pad stuurt. Loopt er iemand met een wapen rond, dan gaat de politie eerst. Is er geen direct gevaar, dan gaan wij ook wel alleen. We rijden vrij anoniem rond, in een normale taxibus zonder logo’s.''
We horen het aan en kijken rond
''Bij binnenkomst gaan we altijd eerst het gesprek aan. Veel meldingen gaan over mensen die verward zijn of suïcidaal. We horen het aan, kijken rond en doorgronden al snel wat er speelt. Is deze persoon echt van plan zichzelf iets aan te doen? Is er een gevaar voor de omgeving? Vaak is er vooral sprake van wanhoop omdat er meer aan de hand is. Onlangs kregen we een melding van een vrouw die suïcidaal zou zijn. Ze zou medicijnen hebben genomen. Ons werd al snel duidelijk dat het met de medicatie meeviel en dat ze vooral klem zat in een relatie met een zeer dwangmatige partner. Er was geen sprake van een psychiatrische aandoening.''
''Uiteindelijk is ze door de crisisdienst naar een veilige plek gebracht en krijgt nu hulp. De politie doet uitstekend werk, maar is gericht op de situatie weer veilig maken. Soms worden mensen met de politiebus afgevoerd, ook wel geboeid, terwijl de hele wijk staat te kijken. Dit kan intimiderend zijn en de persoon komt dan soms onterecht uren- of dagenlang in een politiecel te zitten. ''
Hans van de Moosdijk
''Dwang, het woord zegt het al, betekent dat er sprake is van verzet. Anders heb je geen dwang nodig. Het jaagt vaak angst aan en het is stressverhogend. De behandeling heeft later meer kans van slagen als iemand vrijwillig meewerkt. En voor ons is het ook veel minder ingrijpend op deze manier. Wij zijn dus altijd bezig om dwang zoveel mogelijk te voorkomen. Soms zetten wij ook tijdelijk verplichte zorg in. Wanneer iemand enorm, verward is of agressief kiezen we voor veilig vervoer met de ambulance. Onderweg blijven we uitleg geven.''
''Dan zeggen we: ’Je bent zo onder invloed of suïcidaal, dat je zelf de controle niet meer hebt. Dat verwachten we nu ook niet van jou, wij nemen de situatie even van je over.’ Wat we zien is dat veel mensen daar goed op reageren en zelf al snel gaan meewerken. Mensen geven aan dat ze het prettig vinden dat er geen politie aan te pas is gekomen. En dat we ze zo rustig mogelijk meenemen.''
Psychische problemen heb je zelden alleen
''Ik ben zelf dus erg tevreden over hoe we het doen, en we krijgen positieve reacties van cliënten. Omdat we proberen naast ze te gaan staan en ook hun omgeving erin meenemen. Want psychische problemen heb je zelden alleen, de omgeving lijdt ook. En het werkt. Na een bezoek kunnen wij in bijna de helft van de gevallen mensen thuis achterlaten en voorkomen we dus een gedwongen opname. Er wordt een hulptraject voor ze gestart waarbij ze vaak ook nog eens geen ggz behandeling nodig hebben. Daarnaast zien we dat er 40% minder politie inzet is en de tijd dat de politie er is wordt met 40% verkort als wij er zijn.''