Ruth Peetoom: De botsauto’s voorbij

Goed, er komen verkiezingen. 11 maanden na het aantreden van het kabinet Schoof viel het alweer. Er zijn talloze analyses en opinies verschenen over wat het kabinet niet tot stand heeft gebracht. Maar hoewel in het regeerakkoord het woord ggz nul (!) keer voorkwam, leverde deze kabinetsperiode wel twee belangrijke mijlpalen op: er is een begin gemaakt met de bekostiging van cruciale ggz buiten de marktwerking en er is overeenstemming over het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord.

In dat AZWA staan belangrijke maatregelen voor de ggz en krijgt domeinoverstijgende samenwerking, ook met gemeenten, een financiële vloer. De handtekening van de onderhandelaars onder het AZWA werd overigens pas na de val van het kabinet gezet – gelukkig zagen én de demissionaire regering én de partijen in de Tweede Kamer zowel de noodzaak ervan als het unieke karakter van de samenwerking van 17 partijen, inclusief de gemeenten.

Staatsrechtelijk spookrijden

Maar er is ook heel veel niet gebeurd. Geen stikstofaanpak – ook noodzakelijke nieuwbouw van zorginstellingen ligt daarom stil. Geen extra woningen – en dat zorgt voor veel leed en mentale druk, om van dakloosheid maar niet te spreken. Geen einde aan de opvangcrisis van asielzoekers – waardoor telkens weer schrijnende situaties ontstaan. Er staat heel veel stil en wat er wel gebeurd is, kwam in de regel tot stand met modder en ruzie en is nogal eens doorspekt met onuitvoerbaarheid en ongrondwettigheid. Met als apotheose op de rand van het reces de strafbaarstelling van illegaliteit en van hulp verlenen aan wie illegaal is. De inhoud daarvan staat haaks op solidariteit en medemenselijkheid: ieder mens heeft recht op zorg. En ook wat het proces betreft is het staatsrechtelijk spookrijden, zoals kamerlid Mirjam Bikker het noemde: een wet aannemen en daarna pas geschrokken de Raad van State om advies vragen is in allerlei opzichten onverantwoordelijk. Om in de mobiele metaforen te blijven: ik vind het botsautopolitiek, waarbij de sensatie, het vermaak en de clashes belangrijker zijn dan wat ervan terechtkomt.

Langlopende wegen

En dat terwijl er met alle grote problemen die er zijn – oorlogen in de wereld die ook ons aangaan, de klimaatcrisis, de groeiende intolerantie én ongelijkheid tussen bevolkingsgroepen, om maar wat te noemen - er een groot verlangen is naar perspectief. Naar langlopende wegen in plaats van kortstondige hijgerigheid. Naar goede routes in plaats van loopgraven en cirkelredeneringen. Aan debatten die ergens landen in plaats van zelfmanifestatie en filmpjes voor de bühne. Door dat soort gedrag keren mensen politiek de rug toe, terwijl voor die grote problemen juist breed gedragen oplossingen nodig zijn. Oplossingen die bestendig zijn en die soelaas bieden, van een overheid die betrouwbaar en rechtvaardig is en die, om het maar eens klassiek uit te drukken, fungeert als ‘schild voor de zwakken’.

De botsauto’s voorbij

Dat heeft ook de ggz nodig. Na het uitschrijven van de vervroegde verkiezingen hebben we binnen de kortste keren input voor de verkiezingsprogramma’s opgesteld – die worden immers deze weken geschreven. We – dat is het ggz kwartet: patiënten, psychiaters, psychologen en aanbieders samen. Want MIND, de NVvP, het NIP en de Nederlandse ggz staan – samen met verpleegkundigen (V&VN) - voor goede geestelijke gezondheidszorg die beschikbaar is voor ieder mens die dat nodig heeft, op tijd en op maat. Als de bouwstenen voor een mentaal gezonder Nederland die we geleverd hebben in een volgende kabinetsperiode in beleid omgezet worden, zijn we als samenleving beter af. We zijn toe aan politiek die de botsauto’s voorbij is. Aan politici die hun verantwoordelijkheid nemen en aan plannen die perspectief bieden en uitvoerbaar zijn. De weg die ergens toe leidt, begint op 29 oktober in het stemhok.