Netwerkzorg: gebruik de kracht van de omgeving

2 oktober 2025

Netwerkzorg is een radicaal andere manier van werken. Het is een duurzaam alternatief voor zorg die, door een veelvoud aan organisaties en regelingen, soms zo versnipperd kan zijn. De persoonlijke doelen van de cliënt staan centraal. Ervaringswerker Addy Venderbos, werkzaam bij Antes, helpt cliënten zo’n netwerk opbouwen.

“Altijd stond ik aan het verkeerde loket”, zo vat ervaringswerker Addy Venderbos zijn hulpverleningsgeschiedenis samen. Zijn weg naar herstel was lang en vol obstakels. “Zo had ik een arbeidsdeskundige die zei: “Jij mag niet werken. Jij moet eerst in therapie”. Hiervoor stond ik op een wachtlijst. Een consulent van het UWV oordeelde daarop: “Jij re-integreert niet. Wij verlagen je uitkering.”’ Het stelsel frustreerde kortom, meer dan het Addy hielp. “Daarom pleit ik voor netwerkzorg. Gebruik de kracht van de omgeving.”

Meer steun, sneller herstel

Doordat, naast professionele hulp ook familie, vrienden, sportclub en buurhuis betrokken worden, ontstaat een vangnet dat ook na de behandeling actief blijft. “Die mix maakt dat cliënten steun ervaren in hun dagelijks leven en daardoor vaak sneller herstellen.” Naasten weten met moeilijke situaties beter om te gaan omdat ze, vaak dankzij psycho-educatie, inzicht hebben gekregen in de ziekte en het herstelproces van hun naaste. Zo ontstaat blijvende steun.”

Bang dat het netwerk voortijdig afhaakt of zelfs hulp weigert is Addy niet. “Ik maak nauwelijks mee dat mensen “nee” zeggen. Integendeel, mensen zij blij iets te kunnen doen. Zij voelen zich ook vaak machteloos he.” Psycho-educatie is een belangrijk onderdeel van netwerkzorg. “Uitleggen dat iemand niet lui is, maar dat dat zo lijkt vanwege een depressie. Dat helpt enorm.”

Netwerkzorg voorkomt terugval, geeft cliënten eigen regie en verlaagt bovendien de zorgkosten aanzienlijk. Gemiddeld dalen de kosten voor ggz-zorg per cliënt met duizend euro per jaar. Maar, misschien wel het belangrijkst: “Het netwerk is er altijd”, zegt Addy. “Dus ook ‘s avonds, in het weekend of ‘s nachts.” Dat maakt uiteindelijk de zorg duurzamer en goedkoper. [tekst loopt door onder de video]

Maak samenwerking mogelijk

Hoewel netwerkzorg dus logisch klinkt, vraagt het politieke en organisatorische keuzes die samenwerking mogelijk moeten maken. “Deze interventie roept alle partijen aan tafel. Iedereen is onderdeel van het probleem én van de oplossing.” Ook indirect betrokkenen zoals bijvoorbeeld een woningbouwvereniging of schuldeiser worden opgeroepen. “Elkaar vinden, leren kennen en samenwerken, dat kost tijd.”

Juist die samenwerking blijkt in de praktijk lastig te organiseren. “Partijen werken namelijk onder verschillende wetgeving, financiering en registratie-eisen. Wanneer financiering ontbreekt of organisaties zeggen dat de verantwoordelijkheid ergens anders ligt, bemoeilijkt dit de samenwerking. Iedereen erkent het belang, maar het systeem belemmert eerder dan dat het faciliteert”, legt Addy uit: “Wanneer taken en verantwoordelijkheden overlappen, vraagt dit overleg en afstemming. Hierdoor kent iedere interventie of behandeling indirecte tijd. Daar moet ruimte voor zijn.”

Privacywetgeving is ook een obstakel. “Ook al geeft een client toestemming, dan nog mogen organisatie A en B niet zomaar gegevens uitwisselen.” In haar verkiezingspamflet roept de Nederlandse GGZ politici op hier iets aan te doen: Verlaag regeldruk, geef professionals hun vak terug.

Erkenning ervaringsdeskundigheid

Antes kiest voor de inzet van ervaringsdeskundigen. Hun eigen herstelervaring wekt vertrouwen. Bovendien ligt hun focus van nature eerder op persoonlijke doelen en eigen regie. Dit vraagt om het erkennen van ervaringskennis. Een erkenning die tot nu toe uitblijft. “Ondanks dat ik trainingen geef aan zorgprofessionals, groepen begeleid en cliënten ondersteun, wordt mijn inzet niet gelijkwaardig gewaardeerd.”

Ervaringsdeskundigen zijn als beroepsgroep de afgelopen decennia geprofessionaliseerd. 65% van de zorginstellingen zet inmiddels ervaringsdeskundigen in. Op mbo-, hbo- en universitair niveau zijn opleidingen ontstaan. Er is een register en een kwaliteitsstatuut. Toch ontbreekt de erkenning als beroepsgroep. Dit betekent dat door ervaringsdeskundige geregistreerde zorg on-declarabel is. “Dat steekt wel hoor. Ervaringskennis is naast wetenschappelijke-en professionele kennis een volwaardig kennisdomein. Het wordt tijd dat dat ook in financiering en beleid erkend wordt.”

Zorgvernieuwer van het jaar

Parnassia Groep is met dit initiatief genomineerd voor Zorgvernieuwer van het Jaar 2025. Een nominatie die Addy trots maakt én bevreemt. “Netwerkzorg is niet nieuw. Als een neanderthaler in zijn stam niet meer kon jagen, dan ging “ie bessen plukken. Het systeem hielp je mee te kunnen blijven doen door een andere rol te vervullen. Zo simpel is het.”