Stelling: Zonder huis geen herstel

De vraag naar beschermd of begeleid wonen voor mensen met ernstige kwetsbaarheid en/of dakloosheid neemt toe. Intussen is het aanbod onvoldoende. Hoe relevant is een huis voor herstel? En waar moet wonen aan voldoen om dat herstel te bevorderen? Drie visies.

Erik de Vos was tot 1 november bestuurslid bij de Nederlandse ggz

“Eens. Een huis is een fundamenteel begin van bestaanszekerheid. Maar: alléén een huis is niet genoeg voor herstel. Mensen die thuis- en dakloos zijn, staan in de overleefstand. Zij hebben alleen hun lijf als veilig territorium. Ze moeten leren hoe ze hun territorium vergroten, hoe het leven werkt. Anders wordt herstel ingewikkeld.

Sinds 2010 zetten we bij Terwille via Housing First huizen in als instrument. Een paradigmashift. De klassieke aanpak is: eerst herstel, dan een huis. Maar een eigen plek geeft kans op ‘leven’. Zeker als hulpverleners met oprechte aandacht samenwerken met cliënten. Zo’n 40 mensen hebben nu meegedaan, van wie er maar drie uitvielen. Eén groep dak- en thuislozen woonde succesvol in sloopwoningen. Krap een jaar voor de sloop schilderde een bewoner zijn huis buitenom. Waarom? ‘Het is mijn huis’. Veelzeggend. Als het leven ‘aan’ gaat, verandert alles en worden mensen eigenaar van hun eigen herstelproces.

Het kabinet praat over woningen en bestaanszekerheid. Daar is nog niet veel van terechtgekomen. Ik pleit voor passende vormen: woonunits langs snelwegen zoals die recent langs de A44 geplaatst zijn. Zo kunnen mensen in hun eigen sociale context oefenen met het vergroten van hun veilige ruimte, ondersteund door bijvoorbeeld ervaringsdeskundigen. Dát is maatwerk.”

Marlieke Ridder, straatdokter/huisarts bij stichting Straatzorg Rotterdam

“Dakloosheid wordt helaas vaak tégen mensen gebruikt: het is een contra-indicatie voor veel ggz-zorg. Ik interpreteer ‘Zonder huis geen herstel’ liever positief. Rust creëren via stabiele, veilige huisvesting – al is het een kamer met een dichte deur of een bankslaapadres – draagt bij aan natuurlijk herstel. Want als mensen niet meer van uur tot uur hoeven te leven, komen ze uit de overleefstand en kunnen ze zien wat ze nodig hebben voor een betere toekomst. Iedereen verdient een veilige plek om aan herstel te werken. Is dat niet mogelijk, laat mensen dan tóch toegang krijgen tot ggz. Ondersteuning richting wonen door ervaringsdeskundigen of maatschappelijk werk kan intussen niet vroeg genoeg starten.”

Henk Guise, algemeen directeur Orionis Walcheren (sociaal domein)

“Zonder dak boven je hoofd is herstel een mission impossible. Toch biedt een woning op zich niet altijd een basis om mentale problemen aan te pakken. ‘Thuis’ is soms een plek met ruzie, verslavingsproblematiek en geldzorgen. Een typerend beeld is de haspel waarmee er stroom bij de buren wordt afgetapt, omdat de energie is afgesloten. Zulke omstandigheden bieden mensen met psychische klachten weinig rust. Een complex vraagstuk. Maar vroegtijdig de juiste ondersteuning bieden, kan helpen. Daarmee voorkom je dat problemen verergeren en komt er herstelruimte. Inlevingsvermogen en oprecht verbinding maken is cruciaal. Daarnaast: we moeten meer kleinere huizen bouwen. En diversiteit in woonwijken creëren; dat versterkt het ‘omzien naar elkaar’.”

Persoonsintroducties

• Erik de Vos – was tot 1 november bestuurslid bij de Nederlandse ggz en zette zich ruim 23 jaar in voor verslavingszorg en forensische zorg Bevlogen op het gebied van wonen, sociale innovatie en zelfregie. Volg Erik via LinkedIn.

• Marlieke Ridder – Straatdokter bij Straatzorg Rotterdam en huisarts in het Stedelijk Daklozen Team te Rotterdam. Biedt zorg aan mensen die dak- en/of thuisloos zijn.

• Henk Guise – Algemeen directeur bij Orionis Walcheren. Gespecialiseerd in het ontwikkelen van strategisch vernieuwende concepten om mensen met een ondersteuningsbehoefte een duurzame arbeidsplaats te bieden. Publiceert onder andere in Sprank, het verenigingsblad van Divosa (divosa.nl), en via cedris.nl.