
Begrotingsdebat VWS: aandacht voor ggz, preventie en bekostiging
- Publicatiedatum
In het eerste termijn van het begrotingsdebat over Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) op 23 oktober kwam een aantal belangrijke onderwerpen aan bod, waarbij de geestelijke gezondheidszorg (ggz) een terugkerend thema was. Minister Agema en de staatssecretarissen Karremans (o.a. Ggz) en Maeijer (o.a. Wlz) vertegenwoordigden het kabinet. Maar liefst 21 Kamerleden brachten hun inbreng in.
Verschillende Kamerleden uitten hun zorgen over de bezuinigingen en de impact daarvan op zorgverlening en toegankelijkheid, met speciale aandacht voor preventie, verslavingszorg, personeelstekorten en gezondheidsbevordering.
Lees ook het tweede deel van het begrotingsdebat VWS. Het volledige debat vind je hier terug.
Inbreng over mentale gezondheid
De Nederlandse ggz had vooraf contact met Kamerfracties en leverde inbreng. Samen met MIND, het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) en de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) schreven we een brief met een vraag om meer steun. Vanuit de samenwerking van de Brancheorganisaties Zorg (BoZ) vroegen we om aandacht voor preventie, arbeidsmarkt, digitalisering en duurzaamheid. Daarnaast sloten we aan bij een grote groep organisaties en experts om te pleiten tégen de forse bezuinigingen op preventie, (mentale) gezondheidsbevordering en onderzoek. Ook schreven we Kamerleden over de gevolgen van bezuinigingen op het stagefonds zorg.
Preventie en Gezondheidsbevordering
Een centraal punt in het debat was de zorg over de aangekondigde bezuinigingen op (subsidies voor) preventie en gezondheidsbevordering. Veel Kamerleden bekritiseerden het feit dat juist op deze terreinen wordt bezuinigd, terwijl preventie (ook van mentale aandoeningen en verslaving) een sleutelrol speelt in het voorkomen van zwaardere zorgvragen, waaronder naar ggz.
Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA) vroeg om de logica achter de bezuinigingen op preventie en benadrukte dat goede preventie essentieel is voor de betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg. Ook Wieke Paulusma (D66) stelde dat preventie een belangrijke pijler moet blijven in het zorgbeleid en pleitte voor meer gerichte preventiemaatregelen, vooral voor chronisch zieken.
Aan de andere kant waarschuwde Christine Teunissen (PvdD) voor de mogelijke gevolgen van deze bezuinigingen, met name voor de volksgezondheid. Ze vroeg waarom bedrijven die winst maken op ongezonde producten niet meer bijdragen aan de zorgkosten.
Verslavingszorg
Verslavingszorg kwam eveneens ter sprake, vooral in relatie tot de preventie van nieuwe gevallen van verslaving. Het debat richtte zich op de vraag hoe de bezuinigingen in de verslavingszorg te rijmen zijn met de noodzaak van effectieve verslavingspreventie.
Daniëlle Jansen (NSC) geeft inzake de bezuinigingen op verslavingszorg aan dat ‘health in all policies’ meer de oplossing moet zijn. Ze stelde dat zij wel voorstander is van preventie, maar dat dit niet voldoende lijkt om de instroom in de verslavingszorg te verminderen. Elke Slagt-Tichelman (GroenLinks-PvdA) maakte zich zorgen over de bezuinigingen en stelde dat de huidige plannen niet in lijn zijn met de ambitie om verslavingsproblematiek terug te dringen.
Wachttijden en Personeelstekorten in de ggz
Een terugkerend zorgpunt in het debat was de aanhoudende problematiek van lange wachttijden in de ggz. Daarbij is ook oog voor het personeelstekort dat mede bijdraagt aan deze wachttijden. Kamerleden uit verschillende partijen vroegen om concrete maatregelen om deze problemen op te lossen.
Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA) sprak over de crisis in de ggz en benadrukte dat ondanks de aangekondigde werkagenda er nog geen zichtbare verbetering is in de wachttijden. Ze vroeg het kabinet om met oplossingen te komen om sluiting van cruciale ggz-afdelingen te voorkomen. Ook stelde ze vragen over de rechtszaak tegen de staat wegens het niet nakomen van de zorgplicht.
Agnes Joseph (NSC) richtte haar bijdrage eveneens op wachttijdreductie. Ze vroeg hoe de middelen voor het verkorten van wachttijden worden ingezet en bekritiseerde de financiële prikkels die ervoor zorgen dat instellingen complexe ggz-patiënten mijden. René Claassen (PVV) erkende eveneens de druk op de ggz. Hij erkent dat bezuinigingen pijnlijk zijn, maar stelt dat ze wel nodig zijn. En dat zorgvraag mogelijk toeneemt door verlaging van het eigen risico, maar dat dit van meer factoren afhangt. Hij vraagt het kabinet hoe er met stijgende zorgvraag (in de ggz) wordt omgegaan.
Euthanasie en Mentale Gezondheid
Het thema euthanasie, vooral in relatie tot mentale problemen, werd door enkele Kamerleden aangesneden. De ethische vraagstukken rondom euthanasie bij ggz-patiënten werden bediscussieerd, vooral vanuit moreel-religieuze invalshoeken.
Diederik van Dijk (SGP) sprak zich fel tegen euthanasie bij mentale problemen uit en vreest dat er een toenemende acceptatie van deze praktijk zal zijn. Hij benadrukte dat er meer moet worden ingezet op behandeling en ondersteuning in plaats van euthanasie. Ook Mirjam Bikker (ChristenUnie) sloot zich aan bij de zorgen van Van Dijk en pleitte voor extra steun voor suïcidepreventie, met nadruk op de recent aangenomen wet Integrale Suïcidepreventie. Wieke Paulusma (D66) wijst juist op het zelfbeschikkingsrecht en op de zorgvuldige wetgeving en afweging van artsen en psychiaters hierbij.
Bekostiging en Marktwerking in de Zorg
Ten slotte was er veel discussie over de bekostiging van de zorg, met name over de rol van marktwerking, van zorgverzekeraars en de zorgplicht. Kamerleden debatteerden over de druk die marktwerking op de zorg legt, zeker ook in de ggz, waar de zorgvraag toeneemt maar de capaciteit tekortschiet.
Claassen (PVV) bekritiseerde zorgverzekeraars omdat zij volgens hem te weinig doen om aan hun zorgplicht te voldoen. Hij stelde dat er een beter systeem nodig is waarin verzekeraars actief bijdragen aan het oplossen van de wachttijdproblematiek in de ggz. Jimmy Dijk (SP) ging nog verder en stelde dat marktwerking nadelige effecten heeft en dat het stelsel zelf moet worden aangepast om betere zorg te kunnen bieden.
Vervolg
In deze eerste termijn zijn veel vragen gesteld aan het kabinet. Op 24 oktober volgt de reactie van de bewindspersonen op de zorgen en suggesties van de Tweede Kamer. Ook hebben Tweede Kamerleden diverse amendementen voorbereid. Ook daarop volgt nog reactie van het kabinet. Over de begroting, de amendementen en eventuele moties wordt later gestemd. De Nederlandse ggz volgt deze zaken op de voet.
- Lees de antwoorden op extra vragen die zijn gesteld over invulling van de bezuinigingen op subsidies voor preventie, onderzoek en gezondheidsbevordering;
- Lees de antwoorden op vragen (onder meer over ggz) die zijn gesteld in de eerste termijn van de begrotingsbehandeling;
- Lees de appreciatie van de bewindspersonen op ingediende amendementen.