Ruth Peetoom tijdens de Algemene Ledenvergadering december 2025

Opening van de ALV van de Nederlandse ggz, Ruth Peetoom, Utrecht, 10 december 2025, leestijd: 15 minuten

Je zou het bijna vergeten, maar ten tijde van de vorige ALV was er nog geen AZWA. De vorige minister van VWS zat er pas een maand – en ze zou anderhalve maand later alweer weg zijn. De verkiezingen waren nog ver weg. En Sam Schoch had er nog geen weet van dat zijn hele zomervakantie verpest zou worden door gesteggel over mentale gezondheidsnetwerken. Die vorige ALV is 5 maanden geleden.

Nadien werd het kabinet dubbel demissionair. Maar zie daar: drie dagen na het aantreden van weer een nieuwe minister – wat heet, drie nieuwe bewindspersonen van VWS - werd het AZWA alsnog getekend. ‘De minister van de week’ grapte Jan Anthonie Bruin toen over zichzelf, maar je moet het hem nageven, hij zit er nog steeds. En nu – nu is er nog steeds geen kabinet, nog lang niet, lijkt het, maar er is wel het leven na de ondertekening. En dat is de realiteit van de uitvoering. Wat moet er gebeuren? Hoe krijgen we dat voor elkaar? En welke collectieve verplichtingen vloeien eruit voort, uit het akkoord? Sam heeft het getekend, namens ons allemaal, maar wat zijn de consequenties van die handtekening? Hoe houden we ons eraan en hoe houden we elkaar scherp? Wij als bestuur hebben dat op de agenda gezet op onze bestuursdag volgende maand, maar het geldt voor alle leden en we gaan er elkaar dus over spreken in het nieuwe jaar.

Welke issues spelen er nog meer? Dat het contracteringsseizoen ongeveer voorbij is nu, en dat we het net ophalen – hoe is het gegaan? Alle zorgen over de tarieven, hoe zijn die geland? Volg de nieuwe tarieven, was het uitgangspunt van de NZA en als ervan werd afgeweken moest dat met opgaaf van goede redenen. Daarnaast moest de cruciale zorg geborgd worden in de contracten. Als dat niet zo was ontving de NZA graag een melding – en wij ook. Voor sommigen viel het heel erg mee, voor anderen heel erg tegen. Het beeld hebben we nu nog niet scherp.

Dan de Wet DBA en de inzet van ZZP-ers. We houden vast aan de ingezette lijn – in principe geen ZZP-ers meer, maar dat staat of valt wel met handhaving door de Belastingdienst. Gemiddeld is de zorg wel de sector waar naar verhouding de meeste ZZP-ers de overstap hebben gemaakt naar een dienstverband, maar het is nog echt te weinig. We willen volhouden, maar het kraakt echt waar het gaat om de zorgcontinuïteit, zeker in de perifere gebieden. We moeten niet alleen de afspraken, maar ook elkaar vasthouden.

En dan de donkere wolk van de bezuinigingen. Wat gaat een nieuw kabinet doen, om welk bedrag gaat het en aan welke termijn zijn bezuinigingen gekoppeld? In oktober verscheen het Interdepartementaal Beleidsonderzoek, het IBO, met die stevige conclusie: de ggz past niet in het huidige zorgsysteem. Er werden, zoals altijd bij een IBO, drie scenario’s geschetst: een besparingsvariant, een budgetneutraal pakket en een investeringsscenario. In onze input voor de kabinetsformatie hebben we de onderhandelaars op het hart gedrukt om gezien alle problematiek ondanks de bezuinigingsopgave te kiezen voor de investering. En ook voor onverkorte uitvoering van het IZA en AZWA inclusief de financiële component, met rust en vertrouwen richting de sector. We moeten de transitie maken en ondertussen de winkel openhouden – een winkel waar de marktwerking overigens niet meer werkt, zeker waar het gaat om de complexe zorg.

Wat er nog meer veranderd is sinds de vorige ALV? Het bestuur! Drie nieuwe bestuursleden hebben we: Gerco Blok, met de portefeuille en het regieteam Informatiebeleid – van wie het lijkt of hij er al jaren zit, maar het is maar iets van drie maanden - , sinds vorige maand Carla van de Wiel met het Waardenetwerk Wonen en, net verkozen, Claudia van Bruggen met het Waardenetwerk Zorg en Veiligheid. Veel succes voor alle drie! En we nemen afscheid van Patricia Esveld en Erik de Vos, die allebei hun bestuurdersloopbaan hebben beëindigd en allebei Ridder zijn geworden. We hebben minstens drie Ridders in de zaal, want ook Jos Brinkmann kreeg zo’n onderscheiding bij zijn afscheid, maar weet, echt, het is bijzonder, het Koninklijk Huis is er niet scheutig mee, dus het werk in de ggz van deze drie mensen heeft echt grenzen verlegd en mensen gestut. Dat verdient een applaus!

Erik, bij jouw warme afscheid van Terwille in de prachtige en steenkoude oude fabriek De Toekomst (met zon en drijfzand) bleek maar weer hoe jouw onorthodoxe, bezielde aanpak verschil heeft gemaakt. Ook bij ons, waar voor jou niet de status quo leidend was, maar je altijd onderweg was naar hoe het beter kon. Vaak letterlijk, want vanuit jouw camper logde je vanaf allerlei plekken in Europa in, of het nu Veendam, de Veluwe of Valencia was. Je bent ook in dat opzicht een bijzondere bestuurder. Ergens zie je bij jou nog steeds die oude welzijnswerker – maar Erik had al een houthakkershemd en een baard voordat de rest van de wereld doorhad dat dat hip was. Je was de eerste portefeuillehouder van Beschermd Wonen en Maatschappelijke opvang en in jouw periode kregen we een waardenetwerk Wonen omdat ‘eerst een huis’ zo belangrijk is voor het herstel van mensen. Erik de Vos, voor alles wat je voor ons gedaan hebt heel hartelijk dank!

Patricia, vorige week waren wij bij jou in een tent bij Pro Persona. Ook daar afscheid van een warm mens en een groot bestuurder. Ik vergeleek Patricia in mijn speechje daar met Pippi Langkous – een onnavolgbaar uiterlijk – oké, iets meer verzorgd, met prachtige nagels en een ridderorde – en net als Pippi dapper, onverschrokken, dwars en met een groot hart. En met dat adagium: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het kan’. Op haar lijf geschreven, zo veelzijdig als ze zich ook in ons bestuur heeft ingezet, met alle rust, humor en wijsheid tegelijk. Aan de portefeuille Zorg en Veiligheid, aanvankelijk nieuw, verpandde ze haar hart en ze werd een autoriteit, ook daar. Patries, het was goud en goed – heel hartelijk dank.

Ik gun het iedereen om over een paar weken even op adem te komen. Rust te nemen. Even te bezinnen, het hoofd leeg te maken. Lijf en leden te ontspannen. En daarna weer op te pakken wat goed, weerbarstig, ingewikkeld maar o zo nodig is – ons mooie werk in de ggz. Patricia en Erik gaan op reis, maar ik zeg tegen hen en tegen jullie allemaal de woorden van Spinvis – ‘Kom terug’.

Droom een boot in de zon
Geef ‘m zeilen en wind
Kus een droevige mond heel zacht
Voor de dag begint
Bewaar een steen in je tas
Uit het land waar je sliep
Waar je de wonden opliep
Waar een koninkrijk verging
Haal de parels uit de zee
Geef ze weg
Vecht met alles wat je hebt
Verlies het goed
Wacht dan tot het lichter wordt
Je hebt de tijd
Reis ver, drink wijn, denk na
Lach hard, duik diep, kom terug.

Vast een mooie kerst gewenst en een goed Nieuwjaar!