

Tijdens de HIC-opleiding werkten Marlies van der Pas en Robert Eijpe samen aan een implementeerbaar concept van een signaleringsplan. Samen met de Hogeschool Utrecht vroegen ze subsidie aan en werkten hun plan uit om te verspreiden. Daarnaast zetten ze een landelijk netwerk op voor het uitwisselen van kennis en ervaringen op HIC-afdelingen. Hiervoor waren ze genomineerd voor de Johannes van Duuren Prijs. Wij spraken met ze over hun werk en aanpak.
Marlies van der Pas

Gepersonaliseerd plan opstellen
''Terugkijkend kunnen de ervaringen na verplichte zorg voor patiënten traumatiserend zijn, zowel psychisch als fysiek,'' zegt Robert. ''Soms ontkom je er niet aan'', vult Marlies aan. ''Maar het blijft een onwenselijke situatie voor zowel de patiënt als voor medewerkers.''
''Wettelijk gezien is een signaleringsplan verplicht voor patiënten die bij ons op de gesloten afdeling worden opgenomen,'' zegt Marlies. ''Maar sommige patiënten komen binnen en zijn in crisis waardoor het niet altijd lukt om met elkaar rustig zo’n plan te maken. Soms weet je zelfs pas na een aantal uur hoe iemand heet.'' Ze ontwikkelden een methodiek waarbij ze in zeven stappen met de patiënt, en met naasten en ambulant medewerkers, een gepersonaliseerd plan opstellen. ''Daarin staan verschillende fases van spanning,'' vertelt Robert. ''Er gebeurt veel op een afdeling. Mensen zitten er met anderen die ze niet zelf hebben uitgekozen en er zijn minder vrijheden.''
''Daarom vragen we vooraf aan de patiënt hoe hij of zij reageert wanneer de frustratie of spanning te hoog oploopt en wat er nodig is. Dan zeggen we bijvoorbeeld, we hebben met elkaar afgesproken dat jij graag bokst op dit soort momenten, hier heb je een paar bokshandschoenen. Bij anderen werkt het om even te gaan sporten of om vrienden of familie te bellen. We kijken naar wat aansluit bij de patiënt. Als je tijdig de spanning om kunt keren escaleert het niet. Op deze manier hoeft er uiteindelijk veel minder verplichte zorg toegepast te worden.''
Kennis delen
Nadat ze het plan maakten zijn ze het ook gaan delen. Robert: ''We hebben een leer- en kennisnetwerk opgezet. Daar delen wij onze ervaringen, maar inmiddels doen ook anderen dat.'' ''Het is een goede aanvulling op de HIC-methodiek'', legt Marlies uit. ''Sinds we daarmee werken zijn we meer naast de patiënt gaan staan. Alleen was elke afdeling het wiel telkens opnieuw aan het uitvinden.'' Inmiddels organiseren ze zowel online als live bijeenkomsten voor verpleegkundigen en andere disciplines. ''Er zijn op dit moment 100 deelnemers, vanuit het hele land die ervaringen en kennis met elkaar delen'', vertelt Marlies. ''Wanneer de ene instelling bijvoorbeeld een EBK (extra beveiligde kamer) wil bouwen gaan ze bij een andere organisatie kijken om te zien wat er wel en niet werkt. Zo leren we van elkaar.''
Robert Eijpe


''In het netwerk wordt ook veel gesproken over het voorkomen van verplichte zorg, omdat het een thema is op afdelingen waar patiënten in crisis opgenomen worden'', zegt Marlies. Medewerkers die met het signaleringsplan werken zijn tevreden, vertelt ze. En patiënten ook. ''Ze voelen zich meer gehoord en hebben meer grip op hun eigen behandeling doordat we van tevoren bespreken wat er gaat gebeuren en wat de mogelijkheden zijn. De juiste interventie kan eerder worden ingezet, waardoor je escalatie kan voorkomen. Daardoor is er bij patiënten ook meer vertrouwen.''
Ook als behandelaar is het veel fijner werken, zegt Robert. ''Ik vind het zelf heel fijn dat ik iets erbij kan pakken zodat ik weet wat wel of niet werkt bij een patiënt. Het geeft je een extra tool in handen waarmee gedwongen zorg verminderd wordt.''