‘Zoek het verhaal, niet de stoornis’

Tijdens de Week van de mentale gezondheid, ging de Nederlandse ggz in gesprek met Jerry Allon, ervaringsdeskundige ggz. In een interview vertelt hij hoe hij met zijn kennis en ervaring (ggz-)professionals ondersteunt bij het doorbreken van het maatschappelijke taboe op mentale gezondheidsproblemen.

"Mentale problemen gaan vrijwel altijd over eenzaamheid en het gebrek aan verbondenheid met de sociale omgeving. Als we mensen die dit meemaken echt in de armen kunnen sluiten, zullen ze minder snel ziek worden en eerder weer goed gaan functioneren. We vergeten soms dat we sociale wezens zijn."

Het is tijd dat we het maatschappelijke frame rond mentale gezondheid veranderen. Dus minder medicaliseren, acceptatie van mentale diversiteit, minder tweedeling tussen mentaal gezond en mentaal ongezond.

Jerry Allon: "We maken nu ook nog teveel onderscheid tussen zieke mensen die alles bloot moeten geven om hulp te krijgen en gezonde mensen die hulpverlener zijn. Maar we zitten allemaal op het spectrum, iedereen heeft wel een psychische klacht. De een alleen wat meer dan de ander. We dwalen allemaal in de schemering. Als iemand worstelt helpt het als je iets van jezelf onthult, zodat er voor de ander ook ruimte en veiligheid ontstaat om te delen. Daardoor kunnen we ook van elkaar leren dat psychische problemen vooral gaan over hoe mensen zich tot elkaar verhouden, en in de regel dus niet over medisch-biologisch onheil."

Waanbeelden

"De eerste 26 jaar van mijn leven dacht ik dat alles in orde met me was. Ik voelde me een gemiddelde Hollandse jongen. Tot eind 2009. Ik werkte bij een bank, als product manager. Mijn relatie ging uit en dat triggerde iets. Mijn houvast viel weg en in een week tijd ontwikkelde ik waanbeelden. Daarin kwamen verschillende thema’s voorbij, onder andere oorlog en het gevoel dat mijn vader niet mijn echte vader was. Ik werd zo in die wanen getrokken dat ik werd opgenomen. Daar werd gezegd: je bent psychotisch."

"Dat heeft tweeënhalve week geduurd. Je moet je voorstellen dat je in een dagmerrie belandt, zoals ik het noem. Mijn realiteitsbeleving werd als het ware vloeibaar en ging zich om mijn angsten heen vormen. Na twee weken leek de psychose voorbij en werd ik ontslagen uit het ziekenhuis. Maar ik kon mijn werk niet meer oppakken, ik was niet meer die gezonde man. Bij de bank wilden ze van me af en ik voelde me gestigmatiseerd en eenzaam."

Zelfstigmatisering

"Zo’n anderhalf jaar langs stond mijn leven in het teken van rouw. Tot ik in Amerika een ervaringsdeskundige ontmoette. Die zei, je moet stoppen met zelfstigmatisering. Je neemt over wat anderen op jou projecteren. En dat klopte. Pas toen ik daarmee stopte begon mijn herstelproces."
"In de jaren daarna kreeg ik door dat de angsten, die de brandstof waren voor mijn psychoses, een oorzaak hadden. Ik liet een DNA-test doen en kwam erachter dat mijn vader inderdaad mijn vader niet was. Die psychose had ervoor gezorgd dat iets, dat ik verdrongen had, vanuit mijn onderbewuste naar boven kwam."

Angst is doorgegeven

"Het ging een aantal jaar goed tot ik in 2018 weer een psychose kreeg. Het oorlogsthema en de vragen over mijn vader, kwamen weer naar boven. Ik ben hem gaan zoeken en vond hem via een databank. Bij onze eerste ontmoeting vertelde hij over zijn familiegeschiedenis en dat er veel gebeurd was in de oorlog. Ineens viel er van alles op z’n plek. De angst is doorgegeven. Ik voelde al, vanbinnen, dat dit heel wezenlijk en heel fundamenteel was."

"Zelf ben ik mijn ervaring gaan delen om zo het perspectief te verbreden. Dat drijft mij veel meer dan mensen individueel helpen. Ik geef colleges op onder meer de Radboud Universiteit en de VU. En voor de RINO Groep, waar ze zorgverleners opleiden. Inmiddels ben ik daarnaast ook werkzaam in het recruitment binnen de publieke sector.

Ervaringen overbrengen

Ik probeer de onderliggende oorzaken vanuit mijn eigen ervaringen over te brengen zodat (toekomstige) hulpverleners zich gaan afvragen: wat zou die waan aan de orde willen stellen? Ik hoop dat ze meer aandacht krijgen voor de mens en wat er gebeurd is in een leven. Dat ze ook de punten uit de beerput, die zeer pijnlijk zijn, bespreekbaar gaan maken. Het gaat om veel meer dan een genetische belastbaarheid. Hulpverleners mogen anders gaan kijken. Zoek het verhaal, niet de stoornis."

Zelfhulpcentra

"Er is een andere vorm van steun nodig, in de vorm van zelfhulpcentra, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten om zo weer terug te komen in de maatschappij. We zullen met elkaar, als samenleving, de handschoen moeten oppakken om mensen die erbuiten vallen of dreigen te vallen weer in de armen te sluiten zodat ze uit de eenzaamheid worden getrokken. Als je naar de sportschool gaat om aan je lichamelijke conditie te werken dan wordt dat toegejuicht. Als deze groep naar een geestelijke sportschool kan gaan, dan ga je iets doen aan de sociale behoeften."

"De herkenning in elkaars verhalen is iets wat altijd raakt. Het is het punt waarop de eenzaamheid even wordt opgeheven. Wanneer een ander jouw verhaal niet in twijfel trekt maar zich erin herkent, uit eigen ervaring, heb je vaak aan één blik al genoeg."