Transforensische psychiatrie, de brug tussen reguliere en forensische psychiatrie
Interview met prof. dr. Joost à Campo
Transforensische psychiatrie is een nieuw onderzoeks- en behandeldomein bij Mondriaan. Het richt zich op mensen met ernstige waarneming-, denk-, stemming en/of gedragsstoornissen met daaraan gekoppeld disruptief gedrag. Vaak gaat het om een combinatie van factoren, zoals de aanwezigheid van een serieuze psychiatrische aandoening, gekoppeld aan een traumatische ontwikkeling, beperkte cognitieve vermogens en vaak ook verslaving aan drugs en/of alcohol. Deze groep valt vooralsnog buiten het strafrecht, maar dreigt zonder adequate behandelinterventie te criminaliseren. In feite behoeven ze een behandelkader met de voor de forensische psychiatrie kenmerkende aandacht voor delict-preventie.
Niemandsland
Joost à Campo: “Meestal zijn patiënten met ernstige psychiatrische stoornissen en dreigend gewelddadig gedrag niet uit zichzelf bereid behandeling te zoeken. Daarnaast bestaat er nog steeds een grote kloof tussen reguliere psychiatrie met de focus op de stoornis en de forensische psychiatrie met de focus op het delict. In dat niemandsland bevinden zich patiënten die wel ernstige psychopathologie vertonen, maar door hun dreigende en disruptieve gedrag een maat te groot zijn voor de reguliere ggz.
Door hun gedrag worden ze regelmatig geweerd uit die reguliere zorg. Juist als deze patiënten (nog) niet door de strafrechter zijn veroordeeld om gedwongen in de forensische psychiatrie behandeld te worden, kan het gevaarlijk worden. Transforensische psychiatrie biedt hier een oplossing. Het vormt een brug tussen de twee werelden, waardoor er geen psychiatrisch niemandsland meer hoeft te bestaan. Het unieke van Transforensische psychiatrie is dat het de complexe problematiek als geheel aanpakt. Een patiënt is misschien zwakbegaafd, schizofreen, verslaafd en neigt naar criminaliteit, maar de Transforensische psychiatrie pakt dat tegelijk aan.”
Wit of blauw?
De toebedeling van een patiënt met serieuze psychopathologie en disruptief gedrag aan het reguliere dan wel forensische zorgdomein, is volgens Joost M.L.G. à Campo nu grotendeels arbitrair. Waar komt de patiënt het eerst in beeld, bij wit of bij blauw? Dat kan voor een groot deel bepalen welke zorg de patiënt krijgt: reguliere of forensische psychiatrie, terwijl de psychiatrische stoornis vaak hetzelfde is. Wanneer een patiënt eenmaal in de reguliere psychiatrie gedwongen is opgenomen, dan is de patiënt moeilijk naar een strafrechtelijk forensisch zorgkader te plaatsen. En dan gaat het makkelijk mis, volgens de hoogleraar. “De oplossing is om te kijken naar de psychopathologie, het gedragsrepertoire en de zorgbehoefte ongeacht de rechterlijke titel. Kijk door de rechterlijke titel heen (trans-forensisch) naar wat iemand nodig heeft.”
"Een patiënt is misschien zwakbegaafd, schizofreen, verslaafd en neigt naar criminaliteit, maar de transforensische psychiatrie pakt dat tegelijk aan.”