Jeugddebat rondom Hervormingsagenda in wording

Op donderdag 20 april debatteerde de Vaste Commissie voor VWS met staatssecretaris Van Ooijen en minister Weerwind over het jeugdbeleid. Centraal in het debat: het alsmaar uitblijven van de Hervormingsagenda Jeugd en het recente akkoord tussen VNG en het Rijk over financiële kaders daarvoor.

De samenwerkende organisaties van cliënten, professionals en jeugdhulpinstellingen (de ‘driehoek’) hebben ter voorbereiding diverse uitingen gepubliceerd:

• Brief voorafgaand aan het commissiedebat, waarin de driehoek met name zorgen uit over de afdwingbaarheid van afspraken in de te ontwikkelen Hervormingsagenda Jeugd, alsmede over hoe goed toezicht ingericht kan worden;
• Brief na bekendmaking van het financiële akkoord tussen VNG en het Rijk, waarin wij onze zorgen uiten over de -weliswaar 2 jaar uitgestelde- bezuinigingen en herhalen dat de inhoudelijke punten voor ons het belangrijkst zijn;
• De animatie-campagne ‘Actie: hervorm de jeugdhulp nu!’, waar de urgentie wordt benadrukt van het snel tot een Hervormingsagenda Jeugd komen

Het volledige debat is hier terug te vinden. Hier vind je een uitgebreid Twitterverslag van het debat (20 april vanaf 18:00 uur). Hieronder een aantal highlights uit het debat.

Plenair debat en Rondetafel

Zodra er een akkoord komt op de Hervormingsagenda Jeugd -en dat wordt voor de zomer verwacht-, zal de Tweede Kamer een rondetafelgesprek inplannen voorafgaand aan een plenair debat over de agenda. Naast de overheden (Rijk en gemeenten) zullen de driehoekspartijen daar voor worden uitgenodigd.

Spanningsboog

Qua toonzetting volgde het debat een merkwaardige spanningsboog. De eerste sprekers van oppositiezijde uitten frustratie over het veel te lange proces om tot een Hervormingsagenda te komen, wezen er op dat financiële besparingsoperaties nog steeds centraal leken te staan. Uitstel van besparingen was geen afstel, en an sich is dat niet de kern van hun bezwaar, maar wel dat die bezuinigingen van onvoldoende bewijslast zijn voorzien. Met name Kamerlid Rens Raemakers van D66 werd flink geïnterrumpeerd. De oppositie valt hem aan omdat de partij de extra bezuiniging van 511 miljoen boven op de reeks van de commissie van wijzen steunt. Voorzitter Bart Smals moest regelmatig ingrijpen toen de emoties opliepen. Na dit eerste half uur vlakte de spanning echter af.

Blind debatteren over de Hervormingsagenda

Oneigenlijk aan het debat is dat Kamerleden in anderhalf jaar dat er aan dit akkoord wordt gewerkt, nog nooit formeel stukken hebben gezien. Ze vernemen van veldpartijen -en de staatssecretaris bevestigt dit- dat er nog inhoudelijke hobbels zijn. Gebrek aan concrete en afdwingbare afspraken worden genoemd, alsmede het gebrek aan goed toezicht. Punten die de driehoek ook per brief heeft meegegeven.

Financieel akkoord

Het recent gesloten financiële akkoord tussen het Rijk en gemeenten komt wel aan bod. Dit tussenakkoord is noodzakelijk om tot een breed gedragen Hervormingsagenda te komen, maar alle fracties én de staatssecretaris zelf vinden dat dit wel te lang heeft geduurd. Kamerleden uiten bovendien hun zorgen over de impact van de -weliswaar twee jaar uitgestelde- bezuinigingen. Hoe passen die in de nog lopende discussie over de inhoud, is een vraag die zonder een Hervormingsagenda in de hand amper te beantwoorden is.

Wetgeving

Kamerleden uitten hun zorgen over wetgevingsprocessen die moeten volgen uit afspraken die in de Hervormingsagenda worden gemaakt. Die kennen een lange doorlooptijd: komen die wel op tijd rond zodat kinderen, ouders, professionals en instellingen daar wat van merken? De bewindspersonen zeggen toe zo snel mogelijk te werken, maar wijzen wel op nodige zorgvuldigheid van wetgeving.

Reikwijdte en het ‘maatschappelijk debat’

Een deel van het debat gaat over de maatschappelijke discussie die Van Ooijen is gestart over of mentale druk op jongeren wel altijd met een zorgvraag moet worden beantwoord. Alle Kamerleden zijn wel geïnteresseerd in een discussie over oorzaken en oplossingen. Er is wel begrip voor de beweging maar de timing en de framing werden betwist. Bovendien moet er over de ‘reikwijdte’ van de jeugdhulp -dus welk type steunvraag daadwerkelijk tot jeugdzorg of hulp moet leiden- ook in de Hervormingsagenda een ei worden gelegd. Het Kamerlid René Peters (CDA) benadrukt dat de uitgaven aan jeugdhulp onverantwoord blijven stijgen, hetgeen de beschikbaarheid en betaalbaarheid onder druk zet. Daarmee probeert hij de oppositie de logica achter de besparingen over te brengen.

511 miljoen extra bezuiniging

De aanvullende besparingen van 511 miljoen uit het coalitieakkoord, die bleef in het akkoord tussen VNG en het Rijk wat schimmig. De staatssecretaris geeft aan dat dit nu niet aan de orde is, want dat zou gekoppeld zijn aan maatregelen zoals het inkorten van de behandelduur. Zaken die pas overwogen worden ná een akkoord over de Hervormingsagenda. Het risico over of dit te behalen is, ligt bij het Rijk. Het is dus maar de vraag of deze bezuiniging deze kabinetsperiode gerealiseerd zal worden.

Toezeggingen

De bewindspersonen hebben meerdere toezeggingen gedaan, waaronder:

• Staatssecretaris in overleg met V&VN over subsidie jeugdverpleegkundigen, komt terug in volgende voortgangsrapportage aan de TK;
• Staatssecretaris komt in voortgangsrapportage op index verpleegzorg terug;
• Online hulpplatform voor jongeren komt de stas op terug;
• AEF-rapport verlengde jeugdzorg komt voor de zomer naar de kamer,
• In Juni 2023 reflectietraject stavaza komt naar de kamer.
• Minister kwaliteitskader incl info over proeftuinen naar de kamer.

Kamerlid Lisa Westerveld heeft een tweeminutendebat aangevraagd. Dat betekent dat Kamerleden nog moties zullen indienen over dit onderwerp op een later moment. Uiteraard volgen we dit op de voet.