Mentale gezondheid gaat over hoe we omgaan met het dagelijks leven: de relaties die we hebben, het werk dat we doen, de betekenis die we ervaren. Het beïnvloedt hoe we met uitdagingen omgaan, hoe we ons verhouden tot onszelf en tot anderen, en hoe we functioneren in de samenleving.
In onze maatschappij komen steeds meer mensen in de knel. Veel problemen kunnen we voorkomen door van jongs af aan mentale vaardigheden aan te leren en problemen zo vroeg mogelijk te signaleren en aan te pakken. Daarom zet De Nederlandse ggz in op preventie en op het bevorderen van een gezonde leefstijl. Daar zijn we dagelijks mee bezig, bijvoorbeeld via het Kernteam Mentale Gezondheid.
Het verbeteren van leefstijl en mentale gezondheid draagt bij aan een betere kwaliteit van leven en meer geluk. Tegelijkertijd zorgt het ervoor dat de druk op de zorg afneemt en meer mensen kunnen blijven werken – essentieel in een tijd waarin de vraag naar zorg groeit, terwijl er te weinig hulpverleners beschikbaar zijn.
Wat verstaan we onder mentale gezondheid?
Mentale gezondheid gaat over het vermogen van mensen om te denken, voelen en handelen op een manier die hen helpt te genieten van het leven, relaties aan te gaan, hun potentieel te benutten en om te gaan met normale vormen van stress en veranderingen. Dat raakt aan zowel persoonlijke ontwikkeling als aan de manier waarop iemand functioneert in relatie tot anderen in de samenleving.
Verschillende componenten van mentale gezondheid
Binnen het publieke debat worden er verschillende termen gebruikt: van mentale klachten en psychische aandoeningen tot mentaal welbevinden en psychische gezondheid. Die diversiteit aan termen laat zien dat mentale gezondheid bestaat uit verschillende componenten: emotioneel, psychologisch en sociaal functioneren. Het is meer dan de afwezigheid van psychische klachten – het gaat ook om tevredenheid over het leven en de veerkracht om met tegenslag om te gaan.
Wij streven ernaar om mentale gezondheid minder medisch te benaderen. Psychische problemen horen bij het leven en het helpt als we die leren herkennen, bespreekbaar maken en er steun bij bieden. Dat vraagt om een beweging van zorg naar samenleving, waarin de expertise van de geestelijke gezondheidszorg ook aan de voorkant wordt ingezet – in gezinnen, op scholen, op de werkvloer en in buurten.
Steeds meer mensen onder druk
De druk van presteren, sociale ongelijkheid en gebrek aan bestaanszekerheid zorgen ervoor dat mensen vastlopen. We zien dit terug in het groeiende aantal jongeren, volwassenen én ouderen dat worstelt met mentale problemen. In vrijwel alle levensfases ontstaan mentale klachten, van stress en somberheid tot angst of burn-out.
Veel van deze problemen zijn te voorkomen. Door mensen mentale gezondheidsvaardigheden aan te leren – in alle levensfasen – vergroten we de veerkracht om met tegenslag om te gaan. Zo blijven mensen ook bij tegenwind overeind in hun gezin, studie of werk.
Daarom zetten we in op preventie, leefstijl en samenwerking. Binnen het Waardenetwerk Mentale gezondheid brengen we professionals, organisaties en ervaringsdeskundigen samen om kennis te delen, praktijkervaringen te bundelen en effectieve interventies te ontwikkelen. We delen deze kennis graag – regionaal, lokaal én landelijk.
Leefstijl en mentale gezondheid: onlosmakelijk verbonden
Een gezonde leefstijl heeft een bewezen positieve invloed op het mentale welbevinden. Een gecombineerde leefstijlinterventie (GLI), gericht op beweging, voeding, slaap en ontspanning, ondersteunt mensen om beter in hun vel te zitten en beter om te gaan met de uitdagingen in het dagelijks leven.
Lichaam en geest zijn onlosmakelijk verbonden. Door gezond gedrag te stimuleren kunnen mensen actief bijdragen aan hun eigen mentale gezondheid – en voorkomen dat klachten ontstaan of verergeren. Dat vraagt aandacht in zorg, onderwijs én beleid.
"Samen werken we aan een mentaal veerkrachtig Nederland."
Mentale gezondheid is een maatschappelijke opdracht
Mentale gezondheid is niet alleen een onderwerp binnen de geestelijke gezondheidszorg. Het raakt ook het onderwijs, het sociaal domein, de zorg, de arbeidsmarkt en het leefomgevingsbeleid. Ook de overheid speelt hierin een belangrijke rol. Door mentale gezondheid onderdeel te maken van het brede beleid voor volksgezondheid, kunnen we werken aan een samenleving waarin mensen zich veilig, verbonden en ondersteund voelen.
Een integrale aanpak is noodzakelijk om de oorzaken van mentale klachten aan te pakken en structureel te versterken wat mensen nodig hebben. Daarom roepen we de politiek op om te investeren in mentale weerbaarheid én in goede, toegankelijke psychische zorg, op maat en op tijd.
In onze kennisbundel over ggz-thema’s onderscheiden we vijf kansrijke, politiek relevante onderwerpen. Eén daarvan is preventie. Met goede preventieve voorzieningen kunnen we voorkomen dat lichte klachten uitgroeien tot zware problemen.
Samen bouwen aan een mentaal gezonde samenleving
Bij de Nederlandse ggz geloven we in een samenleving waarin iedereen de ruimte krijgt om mentaal gezond te zijn én te blijven. Dat vraagt niet alleen om zorg, maar ook om openheid, samenwerking en het delen van verhalen.
Daarom brengen we mentale gezondheid onder de aandacht via praktijkverhalen, video’s van onze leden en partners, interviews met bekende Nederlanders over hoe zij mentaal gezond blijven, en het verzamelen van relevante publicaties. Daarmee laten we zien dat het krachtig is om open te zijn over psychische kwetsbaarheid. Ook kunnen we elkaar helpen om mentaal gezond te blijven.
Door mentale gezondheid bespreekbaar te maken, vroeg te signaleren, gezond gedrag te stimuleren en passende hulp te bieden, bouwen we samen aan een veerkrachtige maatschappij. Want hoe eerder we erbij zijn, hoe groter het verschil dat we kunnen maken.
“Ooit een normaal mens gezien? En beviel het?”
Ruth Peetoom schreef voor Skipr een blog over de relevantie van World Mental Health Day en de noodzaak om te stoppen met het plakken van etiketten.
Hier werken we aan
Verhalen uit de praktijk
Meedenken en meedoen?
We vernieuwen en verbeteren de ggz. Dit doen we samen met anderen. Bijvoorbeeld door het delen van ideeën en initiatieven. Wil jij ook met ons meedenken en meedoen? Neem dan contact op met Mieneke Kwist, netwerkcoördinator Mentale gezondheid via MKwist@denederlandseggz.nl.
