Mentale Gezondheid licht aangeraakt in debat leefstijlpreventie

Op woensdag 14 december 2022 debatteerde de Vaste Commissie voor VWS met staatssecretaris Maarten van Ooijen over ‘Leefstijlpreventie’. Een enorm breed debat waarin de ontwikkelingen rondom preventie bij alcohol, tabak, sport en bewegen, gehoorschade, voeding en ook mentale gezondheid stonden geagendeerd. De Nederlandse ggz schreef samen met VVGN een brief aan Kamerleden, waarin we opnieuw het gebrek aan integraliteit aankaarten tussen de verschillende preventieprogramma’s, het Integraal Zorgakkoord en andere zaken die mentale gezondheid raken.

Vanwege de breedte van het debat kreeg ‘mentale gezondheid’ vooral wat lippendienst, hoewel de mentale gezondheid van jongeren, ouderen en het rookvrij maken van instellingen die verslavingszorg bieden wel aan de orde zijn gekomen.

Er is een tweeminutendebat aangekondigd, wat betekent dat de Kamer met moties zal komen over deze onderwerpen. Dit wordt echter pas ná het kerstreces (na 16 januari 2023) gehouden.

Je kunt op de Tweede Kamerpagina het volledige debat terugkijken.

Kunnen kiezen voor gezondheid

Een thema dat goed doorklonk in het debat is of mensen wel in de gelegenheid zijn om de gezonde keuze te maken. Dat geldt voor gezond voedsel, sporten maar ook voor andere zaken die mede ook de mentale gezondheid beïnvloeden. Meerdere fracties maken zich zorgen om de toenemende gezondheidsverschillen tussen groepen mensen en de rol die een laag inkomen, opleidingsniveau en andere sociaaleconomische indicatoren daarbij spelen. Zonder die fundamentele oorzaken van ongezondheid aan te pakken dreigt preventiebeleid ‘dweilen met de kraan open’ te worden.

Een tweede ongemak bij enkele Kamerfracties, met name bij de oppositie, is dat veel concreet beleid ‘vooruit wordt geschoven’. Door steeds naar brieven in de toekomst te verwijzen, hetgeen overkomt als vertragingstactiek.

Mentale gezondheid

Het plan van aanpak ‘Mentale Gezondheid: van ons allemaal’ stond op de agenda, maar moest om tijd concurreren met vele andere preventieonderwerpen. Bovendien kwam dit dossier ook al aan de orde bij het commissiedebat ggz en het WGO-jeugd. Toch braken Jeanet van der Laan (D66), Lisa Westerveld (GroenLinks), Liane den Haan (Goud Nederland) en Gert-Jan Segers (CU) een lans voor de mentale gezondheid (van diverse doelgroepen). Ook is de mentale gezondheid niet los te zien van beleid rondom roken, voedsel, alcoholmisbruik en bewegen. Deze zaken hebben allemaal invloed op het brein, de hormoonhuishouding, stresscoping en de mentale weerbaarheid. Van der Laan vraagt expliciet om monitoring op de integraliteit van diverse doelstellingen.

Rookvrij is van groot belang, zéker bij verslavingszorginstellingen

Kamerlid Anne Kuik (CDA) vroeg zeer expliciet naar hoe lang het duurde voordat zorginstellingen, bijvoorbeeld instellingen waar verslavingszorg wordt gegeven, zelf rookvrij zijn. Volgens de staatssecretaris is de sector op weg maar moet er nog het nodige gebeuren. Niet voor niets heeft de Nederlandse ggz zelf het programma ‘Rookvrije ggz’ in navolging van de ambitie uit het preventieakkoord: in 2025 moeten instellingen rookvrij zijn.

Toezeggingen

De staatssecretaris heeft meerdere toezeggingen gedaan, waaronder:

• Hij informeert medio voorjaar 2023 over productverbetering en wettelijke verankering daarvan;
• Hij informeert voorjaar 2023 over het thema alcoholreclame en marketing;
• Hij bekijkt welke plekken waar kinderen zich begeven rookvrij worden;
• Er komt een brief over geluidsniveaus en waarom in andere landen lagere maximumniveaus gelden.
• Hij informeert medio in het voorjaar over de (voortgang rondom de) beweegalliantie
• Hij komt begin 2023 terug op de rol van influencers bij marketing voor ongezonde producten.

De Nederlandse ggz volgt de voortzetting van dit debat met veel interesse en onderhoudt met Kamerleden contact over eventuele moties over die raken aan mentale gezondheid of instellingen die ggz/verslavingszorg bieden.